تهدید امنیت غذایی جهان با بحران اوکراین / وضعیت ذخایر استراتژیک ایران در روغن و گندم چگونه است؟
بحران امنیت غذایی حاصل از جنگ روسیه و اوکراین تبعات گسترده‌ای به صورت کوتاه مدت و حتی بلندتر در پی خواهد داشت. هر چند که بحران محصولاتی، چون گندم و افزایش گرسنگی در جهان به سرعت خود را نشان خواهد داد، اما در ادامه وضعیت ناپایدار اجتماعی و احتمالا فروپاشی‌های سیاسی حاصل از این بحران غذایی خود را در ابعادی بزرگ‌تر نیز به رخ خواهد کشید.
به گزارش پایگاه خبری رخداد اقتصادی؛ ۲۴فوریه ۲۰۲۲، مصادف با ۵ اسفند سال ۱۴۰۰، زمانی که ارتش روسیه پس از هفته‌ها اردو زدن پشت مرز‌های اوکراین وارد خاک این کشور شدند و حمله برق آسای اولیه آغاز شد و تنها در کمتر از ۲۴ ساعت به نزدیکی کی‌یف، پایتخت اوکراین رسیدند شاید بسیاری تصور می‌کردند جنگ با اشغال سریع اوکراین به سرعت خاتمه خواهد یافت، اما زمانی که ارتش روسیه به سد مقاومت مردم و سربازان و ارتش اوکراین برخورد کرد، نه تنها این خیال خاتمه یافت که مشخص شد با پشتیبانی هوایی و بمباران گسترده نیز ارتش روسیه موفق به اشغال هیچ شهر بزرگی نشده است و در نهایت نیز ناچار به ترک بسیاری از شهر‌های کوچک‌تر نیز شد.
تهاجم روسیه به اوکراین را بزرگترین حمله نظامی متعارف به خاک اروپا از زمان جنگ جهانی دوم می‌دانند و حالا، اما طولانی شدن این جنگ بیشتر از پیش بینی‌ها منجر به بروز نگرانی‌های بیشتری نیز برای اروپا و جهان شده است. حالا تصویر پناه‌جویان اوکراینی، در حالی که با پای پیاده و خودرو سعی می‌کنند خود را به مرز برسانند بیش از همیشه جهان را به یاد خاطرات جنگ جهانی اول و دوم می‌اندازد؛ به یاد زمانی که جنگ اروپا را ویران و جهان را به کام خود کشیده بود و قحطی گسترش یافته بود و میلیون‌ها نفر از گرسنه‌گی جان باختند.
برنامه جهانی غذا وابسته به سازمان ملل نیز درباره یک بحران غذایی در مناطق جنگ زده اوکراین و خطر افزایش گرسنگی در سراسر جهان به دلیل توقف تولید و صادرات محصولاتی همانند حبوبات به دلیل حمله روسیه علیه اوکراین هشدار داد دیوید بیزلی، مدیر این سازمان بین‌المللی گفته است که: «جنگ در اوکراین احتمالاً بحران جهانی غذا را به سطوحی بی‌سابقه‌ای خواهد رساند.»
اوکراین، سبد نانی برای اروپا
اوکراین را همواره همچون نیروگاه کشاورزی برای اروپا دانسته اند و حالا جنگ و تجاوز روسیه به این کشور، موجی از شوک به بازار جهانی غذا وارد کرده است. این کشور از دیرباز به دلیل دارا بودن ۳۲.۵ میلیون هکتار اراضی قابل کشت که چیزی بیش از دو برابر کشور فرانسه است، به «سبد نان اروپا» شهرت داشته است. براساس گزارش سازمان ملل، غذای بیش از نیمی از گرسنگان جهان در سال ۲۰۲۱ از اوکراین تامین شده است. حالا به نظر می‌رسد که جنگ میان روسیه و اوکراین که هر دو به مثابه نیروگاه تولید مواد غذایی هستند، قیمت غلاتی همچون گندم را افزایش داده و دولت‌های اروپایی را به تلاش برای ثبات در بازار‌ها واداشته کارشناسان می‌گویند جنگی که روسیه علیه اوکراین آغاز کرده و پایان آن روشن نیست، می‌تواند پیامد‌های جدی بر قیمت مواد غذایی در جهان داشته باشد. روسیه در سال ۲۰۲۱ بزرگترین صادرکننده گندم دنیا بوده است. پس از این کشور ایالات متحده، کانادا و استرالیا قرار دارند و اوکراین در رده پنجم صادرات گندم به جهان قرار گرفته است.
گندم در بحران جنگ اوکراین
در سال ۲۰۲۲ و تاکنون روسیه ۱۰ درصد و اوکراین چهار درصد گندم جهان را تولید کرده‌اند و سهم اتحادیه اروپا در تولید گندم برای بازار‌های جهانی در سال‌های اخیر حدود ۲۰ درصد بوده است.
صادرات گندم دو کشور اوکراین و روسیه ۲۹ درصد از صادرات جهانی گندم است و از آنجا که کشاورزان در اوکراین قادر به کاشت محصولات خود نیستند کمبود گندم ممکن است در آینده رخ دهد.
در حال حاضر یافتن تامین کنندگان مختلف به این معنی است که قیمت‌ها در حال افزایش است و هزینه گندم در حال حاضر به بالاترین حد خود رسیده است. بیش از ۵۰ کشور برای گندم خود به این دو کشور وابسته هستند و این ماده اصلی حدود یک پنجم کالری و پروتئین جهان را تشکیل می‌دهد.
کمبود یا افزایش هزینه گندم به معنای تاثیر بر مواد غذایی ضروری مانند نان، ماکارونی و غلات است.
گل آفتاب گردان، گل ملی اوکراین در خطر نابودی در جنگ
اوکراین و روسیه در عین حال از صادرکنندگان بزرگ روغن آفتابگردان نیز هستند. این دو کشور همچنین ۱۹ درصد از ذرت و ۸۰ درصد از صادرات روغن آفتابگردان جهان را برعهده دارند. در سال ۲۰۲۱ اوکراین اولین کشور صادرکننده این محصول در سراسر جهان بود و روسیه در رتبه دوم قرار داشت. روسیه همچنین صادرکننده بسیار مهم کود در سراسر جهان است. روسیه و اوکراین حدود ۷۰ تا ۸۰ درصد از صادرات جهانی روغن آفتابگردان را بر عهده دارند و اساسا گل آفتابگردان گل ملی اوکراین است. اتحادیه اروپا نیز هر ماه حدود ۲۰۰ هزار تن روغن آفتابگردان اوکراینی وارد می‌کند. فصل کاشت از آوریل تا مه است و احتمالا تحت تاثیر جنگ قرار خواهد گرفت. سوپرمارکت‌ها در اسپانیا و ایتالیا پس از حمله به اوکراین شروع به جیره‌بندی فروش روغن آفتابگردان کردند.
تاثیر جنگ روسیه در اوکراین بر روی ذرت و گوشت
ذرت نیز یکی دیگر از مواد غذایی اصلی است که معمولا در اوکراین و روسیه کشت می‌شود. این دو کشور به‌عنوان چهارمین و پنجمین صادرکننده بزرگ ذرت روی هم حدود یک پنجم کل صادرات این محصول را تشکیل می‌دهند. ذرت نیز کاربرد‌های زیادی دارد و فراتر از کمبود مواد غذایی می‌تواند بر تولید گوشت تاثیر بگذارد. در بسیاری از نقاط جهان به‌عنوان خوراک دام استفاده می‌شود و افزایش قیمت می‌تواند به معنای افزایش هزینه گوشت باشد.
کود شیمیایی در تله جنگ روسیه و اوکراین
از سوی دیگر نباید فراموش کرد که روسیه و بلاروس (که محل آغاز حمله و هم‌پیمان روسیه است) از عمده‌ترین صادرکنندگان کود شیمیایی هستند و روسیه در این عرصه پیشتاز جهان است. نبود یا کمبود کود نیز می‌تواند تاثیر جدی بر روی محصولات کشاورزی در جهان بگذارد و در نتجه قیمت‌ها در بسیاری از مواد غذایی در بالاترین سطح خود پس از جنگ جهانی دوم قرار گرفته است. بنا به گزارش نیویورک تایمز کمبود کود در شرایطی رخ می‌دهد که می‌تواند منجر به نابودی تا ۱۳ درصد ذرت در جهان و ۱۲ درصد از صادرات جهانی گندم از اوکراین رااز بین ببرد و دسترسی جهانیان به این محصول را محدود می‌کند.
جنگ در اروپا و کشتار در آسیا و آفریقا
حال به نظر می‌رسد که جنگ روسیه علیه اوکراین می‌تواند عواقب فاجعه‌باری برای عرضه مواد غذایی در آفریقا و دیگر نقاط فقیر جهان داشته باشد. اگر بپذیریم که روسیه و اوکراین از بزرگترین صادرکنندگان گندم و بنابراین سبد نان جهان هستند؛ اکنون اگر صادرات این محصول سقوط کند، قیمت مواد غذایی به افزایش بیشتر از قبل خواهد یاف، هرچند که به دلیل کرونا و افزایش بهای انرژی و کود، قیمت این محصولات هم‌اکنون نیز بسیار بالاست.
به همین دلیل است که بسیاری از کارشناسان می‌گویند بدون انجام تهمیداتی برای مقابله با پیامد‌های جنگ اوکراین ممکن است میلیون‌ها نفر از گرسنگی بمیرند.
بر اساس پیش‌بینی‌های اولیه، این جنگ می‌تواند هشت تا ۱۳ میلیون نفر را خاورمیانه و آسیا و به خصوص در آفریقا به گرسنگی بکشاند. تخمین زده می‌شود که ادامه آشفتگی در بازار مواد غذایی بر اثر این جنگ، عده افرادی که دچار سوءتغذیه هستند را بین ۴،۲ تا ۶،۴ میلیون نفر در منطقه آسیا-اقیانوسیه افزایش می‌دهد. هم چنین این رقم می‌تواند در آفریقا بین ۲،۶ تا ۵،۲ میلیون انسان را دربر گیرد و در خاورمیانه زندگی نزدیک به ۹۶۰ هزار نفر را تحت تاثیر قرار دهد. به همین دلیل است که کارشناسان معتقدند باید هم به فکر اقدامات فوری بود و هم به فکر ساز و کار‌هایی که در درازمدت امنیت غذایی دنیا را تامین کند.
بازتاب بحران جنگ روسی در امنیت غذایی ایران
شروع جنگ در اوکراین، ایران را نیز هم، چون سایر کشور‌های جهان با بحران امنیت عذایی مواجه کرده است. هر چند که به نظر می‌رسد ایران به عنوان همسایه روسیه حتی با توجه به وابستگی به واردات برخ محصولات اصلی در مواد غذایی به روسیه و اوکراین وابسته است، اما شاید رابطه خوب دو کشور ایران را کمتر در تنگنا حداقل از بابت تهیه گندم از روسیه قرار بدهد. آن هم در حالی که گران‌تر شدن بی‌وقفه مواد غذایی در ایران بدون وقوع جنگ نیز سفره مردم را کوچک‌تر از همیشه کرده است.
آمار‌های رسمی تجارت خارجی ایران با روسیه و اوکراین در سال ۱۴۰۰ حدود دو میلیارد دلار بوده با این نکته مهم که سهم اوکراین به مراتب کمتر از روسیه ۱۰ ماهه سال ۱۴۰۰ مجموع تجارت خارجی ایران حدود ۱۳۳.۶ میلیون تن کالا به ارزش ۸۰ میلیارد و ۲۳۶ میلیون دلار بوده که از این میزان حجم تجارت خارجی ایران با روسیه و اوکراین در مجموع حدود چهار میلیون تن به ارزش کمتر از دو میلیارد دلار بوده است. بر اساس همین آمار تجارت ایران و روسیه در این فاصله زمانی واردات ایران از روسیه ۲،۹ میلیون تن است که در مقایسه با ۱۰ ماهه سال ۱۳۹۹ حدود ۱۱،۵ درصد از لحاظ وزن و ۳۰،۶ درصد از نظر ارزش افزایش داشت. در سال ۱۳۹۹ واردات ایران از روسیه ۲.۶ میلیون تن به ارزش ۹۰۱ میلیون دلار بوده است.
«روح‌الله لطیفی» سخنگوی گمرک پیش از این خبر داده بود که عمده واردات ایران از روسیه به محصولات غذایی و کالا‌های اساسی اختصاص دارد. به گفته او واردات ایران از روسیه شامل «روغن دانه‌های آفتابگردان»، «اقلام نیمه صنعتی» و «مواد اولیه»، «چوب»، «کاغذ روزنامه» و «اقلام دارویی» است. ایران در بیش از ۶۹۴ میلیون دلار گندم، ۷۲.۲ میلیون دلار ذرت، جو و دانه‌های سویا از روسیه وارد کرده است.
در سال ۱۴۰۰ واردات از اوکراین به ایران ۱۷۴.۴ هزار تن به ارزش بیش از ۱۱۱.۷ میلیون دلار بوده که به گفته لطیفی، در مقایسه با مدت مشابه در سال گذشته ۱۱.۶ درصد از لحاظ وزن کاهش و ۱۰۵.۷ درصد از لحاظ ارزش افزایش داشته است. اقلام وارداتی از اوکراین شامل «گندم»، «ذرت»، «روغن آفتابگردان»، «ماشین آلات» و یا برخی «تجهیزات نفتی» است.
اما جنگ اوکراین چه به لحاظ سیاسی و چه اقتصادی می‌تواند ایران را تحت تاثیر قرار دهد.
از آنجا که روسیه از سوی اروپا تحریم غذایی نشده و قرارداد‌های این کشور با کشور‌های اروپایی برای واردات موادغذایی همچنان پابرجاست، موادغذایی از اروپا به روسیه حمل می‌شود، چون اروپایی‌ها به قرارداد‌های قبلی خود با روسیه عمل می‌کنند، اما خرید‌های جدید انجام نمی‌شود. او همچنین به سقوط ارزش روبل اشاره کرده و گفته است: «تاجران ایرانی بعد از سقوط ارزش روبل تمایلی برای صادرات به روسیه ندارند و از آنجایی‌که روس‌ها دلار یا یورویی ندارند که تجارت کنند (تحریم ارزی شده‌اند) از این‌رو لازم است که تجار ایرانی برای تصاحب بازار روسیه برنامه‌ریزی بلندمدت کنند».
در همین حال، اما هم چنان بسیاری معتقد هستند با پایان قرارداد‌های فعلی طرف‌های اروپایی با روسیه، ایران یک فرصت کامل برای جایگزین شدن در بازار روسیه خواهد داشت.
یعنی در حالی که خطر جدی پیش روی روسیه برای عدم تمدید قرارداد با طرف‌های اروپایی وجود دارد و کشور‌های اروپایی به دنبال راهی برای جایگزین کردن حداقل محصولات کشاورزی خود با روسیه هستند، اما ایران با احتمال بالا مشکلی در صادرات و واردات به روسیه نخواهد داشت. این شاید همان نکته مثبت، برای ایران در بازرگانی وزنه سنگین‌تر مراودات تجاری ایران با روسیه در مقایسه با اوکراین است که با توجه به وضعیت سیاسی مثبتی که میان ایران و روسیه وجود دارد می‌توان امیدوار بود ضرر ایران از این جنگ اندکی کمتر باشد».
افزایش بهای گندم و امید به بارش بهاری
از سوی دیگر بخش قابل توجهی از گندم ایران از روسیه و بخشی از ذرت و دانه‌های روغنی از اوکراین تهیه و تامین می‌شود و به دنبال این کشور‌ها آلمان، استرالیا، کانادا، آرژانتین و کشور‌های حوزه بالتیک دیگر کشور‌های تامین‌کننده گندم ایران هستند و تا اردیبهشت سال جاری نیز باید حدود ۳،۵ میلیون تن گندم وارد کشور شود.
«محمدرضا مرتضوی»، رییس کانون انجمن‌های صنایع غذایی ایران نیز در همین رابطه و با اشاره به بالا رفتن بهای گندم، ذرت و دانه‌های روغنی تحت تاثیر جنگ روسیه علیه اوکراین می‌گوید که: «امکان این که گندم را ۱۰ یا ۲۰ دلار گران‌تر خریداری کنیم وجود دارد، اما در بحث تامین مشکلی نخواهیم داشت».
این در حالی است که به گفته رییس کانون انجمن‌های صنایع غذایی ایران، در شش ماه گذشته نیز افزایش نرخ گندم بی‌سابقه بوده و رکود افزایش قیمت در پنج سال گذشته شکسته شده است.
به گفته او، نرخ مواد غذایی تا اردیبهشت سال آینده ادامه خواهد داشت و جنگ روسیه و اوکراین عطش خرید در جهان برای ذخیره‌سازی مواد غذایی را بالا می‌برد. به خصوص که هرگاه کشور‌های چین و مصر وارد بازار غله باهدف ذخیره‌سازی می‌شوند قیمت‌های جهانی در فشار خواهد بود.
مرتضوی اظهار امیدواری کرده است که کشاورزی ایران در فروردین سال آینده از بارندگی قابل توجهی برخوردار شود و «میزان برداشت کشت دیم بالاتر» و چشم ایران به خرید خارجی کمتر شود. با وجود این او تاکید می‌کند: «حتی اگر دیم ما پربازده باشد باز هم باید حداقل ۱۵ تا ۱۶ میلیون تن کالای اساسی وارد کشور کنیم.» و به نظر او، اگر جهان شاهد جنگ تازه‌ای در سطح بین‌المللی نباشد در خرداد سال آینده باید انتظار کاهش قیمت‌ها را داشت.
این سخنان در حالی گفته می‌شود که سبد خرید مواد غذایی مردم در ایران به دلیل گرانی سر‌سام‌آور و فقر شدید بخش بزرگی از مردم حتی قبل از تجاوز روسیه به اوکراین نیز به شدت آب رفته است و قدرت خرید به شدت کاهش یافته است.
ایران وارد کننده گندم در اوج دوران گرانی
ایران در فصل زراعی ۲۰۲۱ با بدترین خشکسالی در ۵۰ سال اخیر روبرو شد که باعث شد شرکت‌های بازرگانی بین المللی انتظاراتشان برای واردات گندم از سوی ایران را بالا ببرند.
کاوه زرگران، رییس هیات مدیره انجمن تامین کنندگان غلات ایران به رویترز گفت: ایران به واردات حدود هشت میلیون تن گندم در فاصله مارس ۲۰۲۱ تا مارس ۲۰۲۲ نیاز دارد. وی گفت: حدود دو میلیون تن گندم تاکنون در بنادر کشور تخلیه شده است.
برداشت گندم ایران بین ۱۰ تا ۱۱ میلیون تن برآورد شده که کمتر از میانگین سالانه ۱۵ میلیون تن است. افزایش چشمگیر واردات گندم، امکان واردات کالا‌های دیگری شامل سویا یا ذرت به میزان سال‌های گذشته را تحت تاثیر قرار داده و به شدت محدود می‌کند.
وزارت کشاورزی آمریکا پیش بینی از میزان واردات گندم ایران برای فصل ۲۰۲۲-۲۰۲۱ را ۴.۵ میلیون تن دانسته است که در مقایسه با برآورد قبلی ۲.۵ میلیون تن افزایش دارد در حالی که شورای بین المللی غلات برآورد کرده که میزان واردات ایران به ۲.۴ میلیون تن بالغ می‌شود.
از سوی دیگر «کاوه زرگران» رئیس انجمن تامین غلات ایران به رویترز گفته است که ایران باید در فاصله فروردین ۱۴۰۰ تا فروردین ۱۴۰۱ حدود ۸ میلیون تن گندم وارد کند. وی گفت که حدود ۲ میلیون تن تاکنون در بنادر کشور تخلیه شده است.
ایران وارد کننده بزرگ دانه‌های روغنی و روغن نباتی
سالانه حدود یک میلیون و ۱۰۰ هزار تن روغن نباتی درکشور مصرف می‌شود که از این میزان تنها ۱۰۰ تا ۱۲۰ هزار تن آن در داخل تولید و بیش از ۹۰ درصد یعنی یک میلیون تن آن ازخارج کشور وارد می‌شود.
براین اساس میزان تولید دانه‌های روغنی سالانه ۴۰۰ هزار تن برآورد شده که از این میزان حدود ۱۲۰ هزار تن روغن تولید و مابقی به صورت کنجاله برای دامداری و مرغداری‌های صنعتی استفاده می‌شود.
طبق آمار گمرک در سال ۱۳۹۹ بیش از ۳.۳ میلیون تن دانه روغنی و روغن خام به ارزش ۲.۱ میلیارد دلار وارد کشور شده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد ۵۰ درصد از واردات این محصولات به ارزش ۱ میلیارد دلار از ۴ کشور امارات، هلند، انگلستان و سنگاپور انجام شده است، در حالی که این کشور‌ها تولیدکننده این محصولات نیستند و صرفا در این زمینه واسطه گری می‌کنند.
وابستگی محسوس ایران در روغن نباتی و آفتابگردان به اوکراین
سرانه مصرف روغن نباتی در ایران از حدود ۲.۵ کیلوگرم در سال ۱۳۴۰ به بیش از ۲۰ کیلوگرم طی سال‌های جاری رسیده است. روغن خوراکی مصرفی در ایران از دانه‌های سویا، پالم، کلزا و آفتابگردان تامین می‌شود.
با توجه به شرایط اقلیمی ایران تولید دانه‌های روغنی نظیر سویا و آفتابگردان به اندازه نیاز مصرفی کشور نیست و دولت برای تامین کمبود عرضه روغن، اقدام به واردات دانه‌های روغنی و روغن خام می‌کند.
روسیه، اوکراین، مالزی جزو کشور‌های تامین‌کننده روغن ایران محسوب می‌شوند. همچنین دانه‌های روغنی از برزیل، کانادا و روغن آفتابگردان از آرژانتین و اوکراین وارد کشور می‌شود.
«داریوش محمودی» دبیر پیشین انجمن صنفی روغن نباتی در همین باره می‌گوید که: «در شرایط فعلی ذخایر ما قابل توجه است و می‌توانیم نیاز خود را تا ماه‌های آینده تامین کنیم. ما در زمینه تامین روغن آفتابگردان به اوکراین وابسته هستیم که به نظر می‌رسد می‌توان این نیاز را از منابع دیگر تامین کنیم. چالش در زمینه تامین روغن آفتابگردان جهانی است و تردید نداشته باشید که قیمت جهانی دانه‌های روغنی سویا و پالم نیز همچنان روند صعودی خواهند داشت.»
وی در ادامه نیز می‌گوید: «می‌توانیم به امکانات روسیه در تامین روغن آفتابگردان بیشتر توجه کنیم. به نظر من نباید در این شرایط به این موضوعات بپردازیم چراکه تصور منفی و یا مثبت در بازار ایجاد کند و التهاب در بازار ایجاد شود. فعلا روغن آفتابگردان از روسیه و اوکراین، روغن با پایه پالم از مالزی، روغن با پایه سویا از آمریکایی جنوبی وارد می‌شود.»
هر چند محمودی می‌گوید که ذخایر استراتژیک روغن ایران قابل توجه است، اما با توجه به توصیه وی که به تحصیص ارز و سرعت بیشتر برای واردات نیاز داریم به نظر می‌رسد که مساله دانه‌های روغنی و روغن آفتابگردان و به تبع آن بحران کنجله می‌تواند ایران را نیز هم، چون کشور‌های دیگر جهان دچار مشکل و بحران جدی کند.
نباید از یاد برد که در حالی ۵۰ درصد از واردات این محصولات از ۴ کشور امارات، هلند، انگلستان و سنگاپور تامین می‌شود که خود این کشور‌ها نیز تنها واسط هستندو حداقل سه کشور از این ۴ کشور خود دانه‌های روغنی را از اوکراین و احتمالا آمریکای جنوبی وارد می‌کنند و به نظر می‌رسد ایران باید به سرعت به دنبال جایگزین مناسب برای این کالای استراتژیک خود باشد.
چرا دانه‌های روغنی مهم است؟
نتایج حاصل از مطالعات انستیتو تغذیه ایران نشان می‌دهد ۲۱ درصد از کل انرژی مصرفی مردم کشورمان از طریق مصرف روغن تامین می‌شود و طبق آخرین اخبار رسمی ضریب خوداتکایی کشور در تولید روغن مقدار ۱۰درصد اعلام شده است و ۹۰ درصد از ۵/ ۱ میلیون تن روغن گیاهی مورد نیاز کشور در سال از طریق واردات تامین می‌شود و در دانه‌های روغنی وابستگی زیاد است و با خودکفایی فاصله داریم.
درحال حاضر سالانه حدود ۲/۱ میلیارد دلار ارزصرف واردات روغن نباتی و کنجاله سویا می‌شود که با اجرای طرح خودکفایی در دانه‌های روغنی و کاهش واردات روغن خوراکی می‌توان حدود یک میلیارد دلار ارز صرفه جویی کرد.
بحران امنیت غذایی و فروپاشی اجتماعی
در این میان، اما چالش بزرگ جهان در مقابل بحران امنیت غذایی در حوزه امنیت اجتماعی و سیاسی را نمی‌توان نادیده گرفت. مزارع اوکراین در حالی به میدان‌های جنگ تبدیل شده‌اند، که عدم صادرات محصولات کشاورزی روسیه و این کشور، با افزایش قیمت گندم، ذرت، سویا، کود و روغن آفتابگردان همراه است و موجب ایجاد یک وضعیت اضطراری غذایی در جهان می‌شود.
قیمت کالا‌هایی مانند گندم و ذرت جهانی است، اما شوک‌های ناشی از افزایش قیمت آن غیرمنصفانه است. کشور‌ها و مردم ثروتمند می‌توانند افزایش شدید قیمت‌ها را تحمل کنند. ولی برای مردم کشور‌های فقیرتر، مانند سودان و افغانستان، خریدن این محصولات بسیار گران است. در سودان، افزایش قیمت گندم باعث شده که قیمت نان تقریباً دو برابر شود. از آنجایی که اوکراین و روسیه قبل از جنگ، خوراک دام و کود را صادر می‌کردند، هزینه و دشواری تولید غذا در ماه‌ها و سال‌های آینده افزایش خواهد یافت.
با رصد افزایش قیمت محصولاتی که هر کشور وارد می‌کند می‌توان تخمین زد که کدام کشور‌ها در ماه‌های آتی برای پر کردن شکاف ناشی از کمبود‌های داخلی و تغذیه مردم بیشترین مشکل را خواهند داشت. علاوه بر سودان و افغانستان، مصر نیز سال سختی را پیش رو دارد. این کشور بزرگترین واردکننده گندم در جهان است.
متأسفانه بسیاری از این کشور‌ها با بحران‌های دیگری روبرو هستند. قیمت نفت همچنان بالاست و بیش از نیمی از کشور‌های کم درآمد با افزایش نرخ‌های بهره، در معرض مشکلات مالی قرار دارند و توانایی آن‌ها برای استقراض پول برای پرداخت غذا محدود خواهد شد.
قبل از جنگ، تقریباً ۸۱۱ میلیون نفر در سراسر جهان غذای کافی برای خوردن نداشتند. در این فصل که زمان بین کاشت بهاره و برداشت پاییزی است، غذا اغلب تمام می‌شود و گرسنگی بسیار افزایش می‌یابد. همین امر باعث افزایش آمار کسانی می‌شوند که به غذای کافی دسترسی ندارند.
تغییرات آب و هوایی معضل دیگر است. در مناطق کلیدی برای کشاورزی، شرایط خشکسالی امروز بدتر از دهه‌های گذشته است. پیامد‌های جنگ بسیار ناراحت کننده است. بحران‌های غذایی اغلب منجر به ناآرامی اجتماعی، درگیری، دولت‌های شکست خورده و مهاجرت‌های دسته جمعی می‌شود. به عنوان مثال، برخی از محققان به افزایش قیمت مواد غذایی به عنوان محرک تحولات بهار عربی در سال ۲۰۱۱ اشاره می‌کنند.
با این شرایط به نظر می‌رسد که بحران امنیت غذایی حاصل از جنگ روسیه و اوکراین تبعات گسترده‌ای به صورت کوتاه مدت و حتی بلندتر در پی خواهد داشت. هر چند که بحران محصولاتی، چون گندم و افزایش گرسنگی در جهان به سرعت خود را نشان خواهد داد، اما در ادامه وضعیت ناپایدار اجتماعی و احتمالا فروپاشی‌های سیاسی حاصل از این بحران غذایی خود را در ابعادی بزرگ‌تر نیز به رخ خواهد کشید.
انتهای پیام/
منبع: اقتصاد ۲۴