بررسی ناترازی‌های انرژی در ایران طی مهرماه ۱۴۰۳
سعید کریمی
به گزارش پایگاه خبری رخداد اقتصادی؛
ناترازی انرژی به وضعیتی اطلاق می‌شود که در آن تقاضا برای انرژی از عرضه پیشی می‌گیرد، منجر به کمبود منابع انرژی و مشکلاتی در تأمین پایدار آن می‌شود. در مهرماه ۱۴۰۳، ایران با چالش‌های جدی در زمینه ناترازی انرژی، به‌ویژه در بخش‌های برق و گاز، مواجه بود. این مقاله به بررسی عوامل مؤثر بر این ناترازی، پیامدهای آن و راهکارهای پیشنهادی برای بهبود وضعیت می‌پردازد.
ناترازی در بخش برق
افزایش تقاضا و کمبود تولید
در سال‌های اخیر، مصرف برق در ایران به‌طور مداوم افزایش یافته است. از مهر ۱۴۰۲ تا مهر ۱۴۰۳، میزان تقاضای برق حدود ۷ هزار مگاوات افزایش یافت، درحالی‌که ظرفیت تولید تنها ۲۲۳۵ مگاوات افزایش داشت. این اختلاف منجر به ناترازی حدود ۱۹ هزار و ۷۰۰ مگاواتی در اواسط شهریور ۱۴۰۳ شد.
پیش‌بینی ناترازی در سال‌های آینده
با توجه به روند فعلی، پیش‌بینی می‌شود که ناترازی برق در سال‌های آینده تشدید شود. بر اساس اظهارات مقامات، در صورت عدم افزایش ظرفیت تولید متناسب با رشد تقاضا، ناترازی برق ممکن است به یک‌سوم نیاز کشور برسد.
ناترازی در بخش گاز
مصرف بالای انرژی
مصرف انرژی در ایران ۳.۵ برابر میانگین جهانی است. در زمستان، مصرف گاز در بخش‌های اولویت‌دار از ۲۳۰ به ۷۰۰ میلیون مترمکعب می‌رسد.
عدم اجرای قوانین بهینه‌سازی انرژی
یکی از دلایل ناترازی گاز، عدم اجرای مؤثر قوانین بهینه‌سازی مصرف انرژی است. بر اساس اظهارات رئیس هیأت مدیره انجمن شرکت‌های خدمات انرژی ایران، اجرای ۵۰ درصد از قوانین حوزه بهینه‌سازی انرژی می‌تواند بخش زیادی از ناترازی گاز و انرژی را برطرف کند.
عوامل مؤثر بر ناترازی انرژی
اقتصاد انرژی و قیمت‌گذاری
یکی از دلایل اصلی ناترازی انرژی در ایران، قیمت‌گذاری نامناسب و توزیع ارزان انرژی است که منجر به افزایش مصرف و کاهش بهره‌وری می‌شود. وزیر نیرو در این زمینه اظهار داشت که اقتصاد انرژی را باید «متهم اصلی» ناترازی در کشور قلمداد کنیم، چرا که به واسطه «توزیع ارزان انرژی» و عدم افزایش بهره‌وری، شدت مصرف انرژی بالا رفته و ناترازی تشدید شده است.
عدم سرمایه‌گذاری کافی در زیرساخت‌ها
کمبود سرمایه‌گذاری در توسعه زیرساخت‌های تولید و توزیع انرژی، از دیگر عوامل مؤثر بر ناترازی است. به‌عنوان مثال، در بخش برق، افزایش ظرفیت تولید متناسب با رشد تقاضا نبوده است که منجر به ناترازی شده است.
پیامدهای ناترازی انرژی
خاموشی‌ها و محدودیت‌های انرژی
ناترازی انرژی منجر به خاموشی‌ها و محدودیت‌های تأمین انرژی می‌شود که تأثیرات منفی بر زندگی روزمره مردم و عملکرد صنایع دارد. به‌عنوان مثال، در مهرماه ۱۴۰۳، کشور با چالش‌های جدی در تأمین پایدار برق مواجه بود که منجر به اعمال خاموشی‌های برنامه‌ریزی‌شده شد.
تأثیرات اقتصادی
ناترازی انرژی می‌تواند منجر به افزایش هزینه‌های تولید، کاهش بهره‌وری صنایع و در نهایت کاهش رشد اقتصادی شود. همچنین، افزایش هزینه‌های واردات انرژی برای جبران کمبودها می‌تواند فشار بر منابع مالی کشور را افزایش دهد.
راهکارهای پیشنهادی برای حل ناترازی انرژی
بهینه‌سازی مصرف انرژی
اجرای مؤثر قوانین و مقررات بهینه‌سازی مصرف انرژی می‌تواند به کاهش ناترازی کمک کند. به‌عنوان مثال، بهبود بهره‌وری در بخش‌های صنعتی و خانگی می‌تواند مصرف انرژی را کاهش دهد.
اصلاح نظام قیمت‌گذاری انرژی
بازنگری در نظام قیمت‌گذاری انرژی و حذف یارانه‌های غیرهدفمند می‌تواند به کاهش مصرف بی‌رویه و افزایش بهره‌وری منجر شود. این اقدام می‌تواند انگیزه برای سرمایه‌گذاری در فناوری‌های بهینه‌سازی انرژی را افزایش دهد.
توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر
سرمایه‌گذاری در توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر مانند انرژی خورشیدی و بادی می‌تواند به کاهش وابستگی به منابع فسیلی و کاهش ناترازی انرژی کمک کند. برگزاری نمایشگاه‌های تخصصی در این زمینه می‌تواند به آگاهی‌بخشی و جذب سرمایه‌گذاری کمک کند.
افزایش سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های انرژی
توسعه و نوسازی زیرساخت‌های تولید و توزیع انرژی، از جمله نیروگاه‌ها و شبکه‌های انتقال، می‌تواند به افزایش ظرفیت تولید و کاهش ناترازی کمک کند.
ناترازی انرژی در ایران، به‌ویژه در بخش‌های برق و گاز، چالشی جدی است که نیازمند توجه فوری و اقدامات مؤثر است.
انتهای پیام/