جاده ابریشم امروز جاده فرهنگ و هنر است

به گزارش پایگاه خبری رخداد اقتصادی؛ سومین شب از نمایشگاه مجازی «رقص قلم» که با محوریت «هنر خوشنویسی در کشورهای جاده ابریشم» برگزار شد، به گفتگوی زنده اینترنتی با محمد البندوری هنرمند مراکشی و نیز استاد امیر احمد فلسفی و استاد رضوانپور از ایران اختصاص داشت.
امیراحمد فلسفی استاد خوشنویسی در بخش اول این برنامه با اشاره به سابقه و کارنامه هنری خود در حوزه «خوشنویسی» گفت: از سال 55 با انجمن خوشنویسان به‌عنوان هنرجو همکاری خود را آغاز کردم و از سال 59 مدرس انجمن هستم. تا امروز همه وقت و زندگی‌ام را صرف هنر و خوشنویسی کرده‌ام.

وی با اشاره به سابقه تاریخی خوشنویسی در ایران از 1700 سال پیش توضیح داد: آن چیزی که منابع بسیاری از آن وجود دارد و می‌توان گفت هنر خوشنویسی به‌صورت جدی و فراگیر در ایران به‌وجود آمده و گسترش پیدا کرده است، مربوط به بعد از اسلام می‌شود. بعد از دو سه قرن این هنر همه ایران و کشورهای اسلامی را در بر گرفت و خوشنویسی به‌طور خاص برای خوشنویسی قرآن، بین همه کشورها رواج پیدا کرد که تا امروز هم ادامه دارد.
این استاد خوشنویسی ادامه داد: ما در ایران، متفاوت از دیگر کشورهای اسلامی، غیر از خوشنویسی مذهبی، خوشنویسی ادبی هم ما داشته‌ایم. از حدود قرن پنجم و ششم که ادبیات و شعر فارسی به بلوغ رسید با نوشتن شاهنامه به‌صورت خوشنویسی، خوشنویسی متون غیردینی هم در ایران رواج پیدا کرد.

وی افزود: هنر خوشنویسی بیش از هر چیزی با متون ادبی، عرفانی و دینی ارتباط تنگاتنگ داشته است. کمااینکه مولوی می‌گوید یک خوشنویس تنها به دلیل فن خوشنویسی نمی‌کند بلکه به دلیل معنای متن است که خوشنویسی می‌کند. هر چند امروز گونه‌هایی از خوشنویسی صرفاً برای نقش و نگار هستند. مانند نقاشی‌خط که الزاماً هنرمند به‌دنبال انتقال محتوای متن نیست.
فلسفی درباره جایگاه هنرهای تزئینی در هنر خوشنویسی هم گفت: اگر مستندات تاریخی را مرور کنیم، خواهیم دید که «مانی» خط و نقاشی را هم‌زمان در کتابش ارائه و برای جذابیت بیشتر مطالبش آن را با طراحی و نقاشی همراه کرده است. این هماهنگی میان تزئینات هنری و خوشنویسی، بعد از اسلام هم ادامه پیدا کرد.

این استاد خوشنویسی درباره تأثیر هنر خوشنویسی بر تبادل فرهنگی کشورهای مسیر راه ابریشم هم توضیح داد: جاده ابریشم شامل مناطق، ملت‌ها و اقوام بسیار متفاوتی بوده است. وقتی می‌بینیم دو روستا، بافاصله اندک از هم، زبان متفاوت دارند، طبیعی است که در این مسیر چقدر زبان‌ها و فرهنگ‌های متفاوت وجود داشته است. «جاده ابریشم» در اصل مسیر تجارت بوده اما به‌مرور به مسیری برای تبادل فرهنگی تبدیل شده است. از این منظر «جاده ابریشم» یک جاده فرهنگی و هنری هم محسوب می‌شود.
وی در پایان با مروری تاریخی بر استفاده از ظرفیت هنر برای رواج اسلام در جهان تأکید کرد: از‌آنجایی که قرآن کتاب مشترک مسلمانان از چین تا اسپانیا بوده است، طبیعتاً زیبانویسی و خوشنویسی قرآن در تمام این مناطق رواج داشته و همین ظرفیت موجب تبادل هنری و فرهنگی میان مسلمانان این منطقه وسیع شده است.

• هنرمند مراکشی: پیش‌زمینه غنی هنر خوشنویسی

محمد البندوری هنرمند مراکشی دیگر مهمان این آیین برخط بود که در آغاز صحبت‌های خود با اشاره به سابقه هنر خوشنویسی در کشور مراکش گفت: خوشنویسی خط عربی در کشور من تنها برای نوشتن و بیان یک موضوع نیست بلکه سابقه‌ای طولانی دارد. این یک هنر غنی و متمدنانه در کشور مراکش است که دارای مبانی و اصول است و نقش راهبری در توسعه فرهنگی، هنری، اجتماعی و حتی اقتصادی کشور ما دارد.

وی افزود: هنر خوشنویسی پیش‌زمینه زیباشناسانه‌ای دارد که از یک تاریخ غنی تغذیه می‌کند. هنر خوشنویسی در طول سال‌ها تحول پیدا کرده و خصوصیات مختلفی را به خود گرفته است.

این هنرمند در ادامه با برشمردن شیوه‌های مختلف خوشنویسی در کشور مغرب گفت:‌ خط مغربی از این جهت دارای اعتبار است که بر تمدن مغربی تأثیر گذاشته است. مفاهیم بسیاری را در دل خود جای داده و مبانی فکری عمیقی را در خود جای داده است. خوشنویسی در مغرب اهمیت بسیاری در بافت فرهنگی و هنری دارد. آموزش خوشنویسی نسل به نسل به ارث رسیده و این روند تا به امروز ادامه داشته است.

البندوری در ادامه با اشاره به تأثیر اهدای جایزه پادشاهی در حوزه خوشنویسی و نیز نگارش کتاب‌های مرجع در این زمینه،‌ درباره نقش خوشنویسی در ارتباطات میان کشورهای جاده ابریشم گفت: خوشنویسی حلقه ارتباطی مهمی است؛ هم میان نسل‌های مختلف، هم میان ملت‌ها. خوشنویسی نقش مؤثری در حوزه‌های مختلف دارد و می‌تواند ارتباطات محکم و قوی میان کشورها ایجاد کند.

وی در پایان تأکید کرد: خوشنویسی مجموعه‌ای از هنرها است که مفاهیمی را در خود دارد و چشم‌اندازهای تازه و جدید در به‌کارگیری هنر ایجاد می‌کند. خوشنویسی انعکاسی از زندگی فرهنگی و هنری است و می‌تواند به نزدیکی افکار و تصورات در سطوح مختلف و نیز ایجاد گفتگو میان کشورها کمک‌کننده باشد. نمایشگاه‌ها و کنفرانس‌های مرتبط با هنر خوشنویسی می‌توانند به تقویت این نزدیکی‌ها میان کشورهای جاده ابریشم کمک کنند.

• علی‌اکبری رضوانی: فاصله‌ها را کم کنیم

استاد علی‌اکبر رضوانی دیگر هنرمند حاضر در رویداد مجازی «رقص قلم» در ابتدای سخنان خود گفت: جای خوشوقتی است که نمایشگاه فراگیر «رقص قلم» در ایران در حال برگزاری است و تمرکزش بر کشورهای راه ابریشم است که همه دارای هنر خوشنویسی هستند. آنچه در این مسیر بسیار عیان است،‌ جایگاه برتر خوشنویسی ایرانی در میان کشورهای جاده راه ابریشم است. ما مدعی هستیم که زادگاه بسیاری از خطوط خوشنویسی، ایران بوده است.

وی افزود: کشورهای دیگر وام‌دار خوشنویسی ایران هستند و ما در این عرصه انجمن خوشنویسان ایران را داریم که طیف بسیار وسیعی از خوشنویسان بزرگ و جوان در آن حضور دارند. نمایشگاه «رقص قلم» در نزدیکی فرهنگی کشورها نقش بسیار مهمی می‌تواند داشته باشد، به‌خصوص در شرایط نامساعد امروز. زبان هنر می‌تواند فاصله‌ها را بسیار کم کند تا به گذشته روابط خود با همسایگانمان بازگردیم. زبان قلم، قاعدتاً زبانی تأثیرگذار است. ما در شعر و آداب‌ورسوم بسیار به هم نزدیکیم.

این هنرمند خوشنویسی افزود: ایران و به‌طور خاص نمایندگی یونسکو در ایران در چند سال اخیر، گام‌های مثبتی در این حوزه برداشته است. به‌خصوص که نگاه بسیار مثبتی به هنر خوشنویسی داشته است. ان‌شالله این قبیل نمایشگاه‌ها در عموم کشورها برگزار شود. ما استادان بزرگی در این مسیر داریم که زحمات بسیاری کشیده‌اند و علاقه دارند هرچه زودتر و بیشتر این روابط میان همسایگان و کشورهای راه ابریشم ایجاد شود.

وی تأکید کرد: هر چه ما در حوزه فرهنگ هزینه کنیم، قطعاً چند برابر آن را درو خواهیم کرد. انجمن خوشنویسان ایران در بسیاری از حوزه‌ها نمایندگی دارد اما حتماً باید فعالیت بیشتری داشته باشند و فعالیت‌های حضوری خود مانند برگزاری وورکشاپ‌های مشترک را در دیگر کشورها به‌خصوص کشورهای فارسی‌زبان رونق دهد.

رضوانی در پایان با اشاره به نمایشگاه «رقص قلم» گفت: امیدوارم این حرکت‌ها ادامه داشته باشد و باعث رونق بیشتر هنر خوشنویسی در مسیر راه‌ابریشم شود تا ما به گذشته، حال و آینده خود افتخار کنیم و ببالیم.

انتهای پیام/